رویارویی با حق و حقیقت
انسانی که به دنیا وابسته است و از ساده زیستی به تجملات روی می آورد حقوق اجتماعی را در نظر نمی گیرد و از عدالت می گریزد. و چنان روحیۀ خودخواهی و غرور بر او چیره می شود که جز خود نمی تواند کس و چیز دیگری را قبول داشته باشد و با قدرت تمام با آن می ستیزد. خداوند متعال در قرآن می فرماید: «وَ ما أَرْسَلْنا فی قَرْیَةٍ مِنْ نَذیرٍ إِلاَّ قالَ مُتْرَفُوها إِنَّا بِما أُرْسِلْتُمْ بِهِ کافِرُون» ؛1 «ما در هیچ شهر و دیاری پیامبری انذار کننده نفرستادیم، مگر اینکه مترفین آنان (همان کسانی که مست ناز و نعمت بودند) گفتند: ما به آنچه بر شما فرستاده شده، کافر هستیم.»

مترفون در این آیه، جمع مترف از ماده «ترف» به معنی تنعم است. مترف به کسی می گویند که فزونی نعمت و زندگی سرشار از رفاه، او را مست و مغرور و غافل کرده و به طغیان گری واداشته است.2
مترفان طغیان گر و غافل معمولاً در صف نخست مخالفان پیامبران بودند؛ زیرا آموزه های پیامبران الهی، مزاحم کام جوییها و هوس رانیهای آنان بود. همچنین پیامبران از حقوق محرومانی دفاع می کردند که مترفان با غصب حقوق آنان توانسته بودند به این زندگی پر زرق و برق و تجملاتی برسند. افزون بر آن، این گروه همیشه برای پاسداری از مال و ثروت شان، قدرت حکومت را به ناروا در اختیار می گیرند.


عذاب الهی
یکی دیگر از پیامدهای سوء تجمل گرایی، عذاب دردناک خداوند در فردای قیامت است که دامنگیر تجمل پرستان خواهد شد؛ زیرا قیامت، سرای حسابرسی به تک تک اعمال بندگان خدا خواهد بود و در برابر هر عملی که بندگان انجام داده باشند، ثواب یا عقابی داده خواهد شد.
از همین رو، بزرگان و اولیای دین همواره مسلمانان را نسبت به در اختیار داشتن مالی بیش از اندازۀ نیاز، برحذر داشته اند؛ زیرا ممکن است نتوانند آن گونه که شایسته است، حق آن را به جا آورند.
امام صادق علیه السلام می فرماید: «کُلُ بِنَاءٍ فَوْقَ الْکِفَایَةِ یَکُونُ وَبَالاً عَلَى صَاحِبِهِ یَوْمَ الْقِیَامَة؛3 هر ساختمانی که بیش از احتیاج باشد، در روز قیامت (وبال گردن و) بر دوش صاحبش خواهد بود»
این سخن بدان معناست که خدا در فردای قیامت دربارۀ این کار از او حساب و کتاب پس خواهد گرفت و در واقع، وی با این کارها بار گناهانش را سنگین تر کرده است.
در روایتی که امام کاظم علیه السلام از پدرانش و آنان از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نقل کرده اند، چنین می خوانیم: «هر چه بنده ای خود را به سلطان ستمکار نزدیک تر کند، از خداوند دورتر شده است، و هر چه مال و ثروتش بیش تر شود، حساب و کتابش نزد خداوند سخت تر می شود.»4
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نیز به «ابن مسعود» می فرماید: «ای ابن مسعود! پس از من اقوامی می آیند که طعامهای پاکیزه و رنگارنگ را می خورند.... و خانه ها و کاخهایی بنا می کنند و مساجد را به زیورآلات تزیین می نمایند. تمام همت آنان برای دنیا است و به آن دل بسته و اعتماد کرده اند. شرف آنان به درهمها و دینارهاست و تلاش شان برای شکم. آنان بدترین بدها هستند که فتنه از آنان برمی خیزد و به خودشان بر می گردد.»5

پی نوشت:
1) سباء/ 34.
2) لسان العرب، ابن منظور، دار الصادر، بیروت، 1997، ج‏9، ص‏17.
3) مکارم الاخلاق، طبرسی، 1416 ق، ص‏127.
4) منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، هجرت، قم، 1410 ق، بی جا، ص‏347.
5) مکارم الاخلاق، مرحوم طبرسی، ص‏237.