حرمت آبروی مسلمان و ضرورت دقت در حفظ آن
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخیهِ مَیْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحیمٌ1
اى کسانى که ایمان آورده اید! از بسیارى از گمان ها بپرهیزید، چرا که بعضى از گمان ها گناه است و هرگز (در کار دیگران) تجسّس نکنید و هیچ یک از شما دیگرى را غیبت نکند، آیا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به یقین) همه شما از این امر کراهت دارید تقواى الهى پیشه کنید که خداوند توبه پذیر و مهربان است.
دستور به حفظ آبرو
یَأَیهُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ کُونُواْ قَوَّامِینَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَ لَا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَئانُ قَوْمٍ عَلىَ أَلَّا تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرُ بِمَا تَعْمَلُون2
اى کسانى که ایمان آورده اید! همواره براى خدا قیام کنید، و از روى عدالت، گواهى دهید! دشمنى با جمعیّتى، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت کنید، که به پرهیزگارى نزدیکتر است! و از (معصیت) خدا بپرهیزید، که از آنچه انجام مى دهید، با خبر است.
نقش ترس از خدا و آبرو در حفظ از گناه
یَأَیُهّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ شهَادَةُ بَیْنِکُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ حِینَ الْوَصِیَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنکُمْ أَوْ ءَاخَرَانِ مِنْ غَیرِکُمْ إِنْ أَنتُمْ ضَرَبْتُمْ فىِ الْأَرْضِ فَأَصَابَتْکُم مُّصِیبَةُ الْمَوْتِ تَحبِسُونَهُمَا مِن بَعْدِ الصَّلَوةِ فَیُقْسِمَانِ بِاللَّهِ إِنِ ارْتَبْتُمْ لَا نَشْتَرى بِهِ ثَمَنًا وَ لَوْ کاَنَ ذَا قُرْبىَ وَ لَا نَکْتُمُ شَهادَةَ اللَّهِ إِنَّا إِذًا لَّمِنَ الاَثِمِینَ(106) فَإِنْ عُثرَ عَلىَ أَنَّهُمَا اسْتَحَقَّا إِثْمًا فاخَرَانِ یَقُومَانِ مَقَامَهُمَا مِنَ الَّذِینَ اسْتَحَقَّ عَلَیهمُ الْأَوْلَیَانِ فَیُقْسِمَانِ بِاللَّهِ لَشَهَادَتُنَا أَحَقُّ مِن شهَادَتِهِمَا وَ مَا اعْتَدَیْنَا إِنَّا إِذًا لَّمِنَ الظَّلِمِینَ(107) ذَالِکَ أَدْنىَ أَن یَأْتُواْ بِالشهَّادَةِ عَلىَ وَجْهِهَا أَوْ یَخافُواْ أَن تُرَدَّ أَیمانُ بَعْدَ أَیْمَانهِمْ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ وَ اسْمَعُواْ وَ اللَّهُ لَا یهَْدِى الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ(108)* یَوْمَ یَجمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَیَقُولُ مَا ذَا أُجِبْتُمْ قَالُواْ لَا عِلْمَ لَنَا إِنَّکَ أَنتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ(109)3
اى کسانى که ایمان آورده اید! هنگامى که مرگ یکى از شما فرا رسد، در موقع وصیت باید از میان شما، دو نفر عادل را به شهادت بطلبد یا اگر مسافرت کردید، و مصیبت مرگ شما فرا رسید، (و در آن جا مسلمانى نیافتید،) دو نفر از غیر خودتان را به گواهى بطلبید، و اگر به هنگام اداى شهادت، در صدق آنها شک کردید، آنها را بعد از نماز نگاه مى دارید تا سوگند یاد کنند که: «ما حاضر نیستیم حق را به چیزى بفروشیم، هر چند در مورد خویشاوندان ما باشد! و شهادت الهى را کتمان نمى کنیم، که از گناهکاران خواهیم بود!» (106)
و اگر اطلاعى حاصل شود که آن دو، مرتکب گناهى شده اند (و حق را کتمان کرده اند)، دو نفر از کسانى که نسبت به میت، اولى هستند، به جاى آنها قرار مى گیرند، و به خدا سوگند یاد مى کنند که: «گواهى ما، از گواهى آن دو، به حق نزدیکتر است! و ما تجاوزى نکرده ایم که اگر چنین کرده باشیم، از ظالمان خواهیم بود!» (107)
این کار، نزدیکتر است به اینکه گواهى بحق دهند، (و از خدا بترسند،) و یا (از مردم) بترسند که (دروغشان فاش گردد، و) سوگندهایى جاى سوگندهاى آنها را بگیرد. از (مخالفت) خدا بپرهیزید، و گوش فرا دهید! و خداوند، جمعیّت فاسقان را هدایت نمى کند. (108)
(از) روزى (بترسید) که خداوند، پیامبران را جمع مى کند، و به آنها مى گوید: « (در برابر دعوت شما،) چه پاسخى به شما داده شد؟»، مى گویند: «ما چیزى نمى دانیم تو خود، از همه اسرار نهان آگاهى.» (109)
شایستگی حفظ آبروی مستمندان
قَوْلٌ مَّعْرُوفٌ وَ مَغْفِرَةٌ خَیرٌ مِّن صَدَقَةٍ یَتْبَعُهَا أَذًى وَ اللَّهُ غَنىٌِّ حَلِیم4
گفتار پسندیده (در برابر نیازمندان)، و عفو (و گذشت از خشونتهاى آنها)، از بخششى که آزارى به دنبال آن باشد، بهتر است و خداوند، بى نیاز و بردبار است.
عزت و آبرو در نزد خدا
الَّذِینَ یَتَّخِذُونَ الْکَافِرِینَ أَوْلِیَاءَ مِن دُونِ الْمُؤْمِنِینَ أَ یَبْتَغُونَ عِندَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِیعاً5
همانها که کافران را به جاى مؤمنان، دوست خود انتخاب مى کنند. آیا عزّت و آبرو نزد آنان مى جویند؟ با اینکه همه عزّتها از آن خداست؟!
اهمیت آبرو در قضیه حضرت لوط
وَ قَضَیْنَا إِلَیْهِ ذَالِکَ الْأَمْرَ أَنَّ دَابِرَ هَؤُلَاءِ مَقْطُوعٌ مُّصْبِحِینَ(66) وَ جَاءَ أَهْلُ الْمَدِینَةِ یَسْتَبْشِرُونَ(67) قَالَ إِنَّ هَؤُلَاءِ ضَیْفِى فَلَا تَفْضَحُونِ(68) وَ اتَّقُواْ اللَّهَ وَ لَا تُخزُونِ(69) قَالُواْ أَ وَ لَمْ نَنْهَکَ عَنِ الْعَالَمِینَ(70) قَالَ هَؤُلَاءِ بَنَاتىِ إِن کُنتُمْ فَاعِلِینَ(71) لَعَمْرُکَ إِنّهمْ لَفِى سَکْرَتِهِمْ یَعْمَهُونَ(72) فَأَخَذَتهُمُ الصَّیْحَةُ مُشْرِقِینَ(73) فَجَعَلْنَا عَالِیها سَافِلَهَا وَ أَمْطَرْنَا عَلَیهمْ حِجَارَةً مِّن سِجِّیلٍ(74) إِنَّ فىِ ذَالِکَ لَاَیَاتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِینَ(75) وَ إِنّهّا لَبِسَبِیلٍ مُّقِیمٍ(76) إِنَّ فىِ ذَالِکَ لَایَةً لِّلْمُؤْمِنِینَ(77)6
و ما به لوط این موضوع را وحى فرستادیم که صبحگاهان، همه آنها ریشهکن خواهند شد. (66) (از سوى دیگر،) اهل شهر (از ورود میهمانان با خبر شدند، و بطرف خانه لوط) آمدند در حالى که شادمان بودند. (67) (لوط) گفت: «اینها میهمانان منند آبروى مرا نریزید! (68) و از خدا بترسید، و مرا شرمنده نسازید!» (69) گفتند: «مگر ما تو را از جهانیان نهى نکردیم (و نگفتیم کسى را به میهمانى نپذیر؟!» (70) گفت: «دختران من حاضرند، اگر مىخواهید کار صحیحى انجام دهید (با آنها ازدواج کنید، و از گناه و آلودگى بپرهیزید!)» (71) به جان تو سوگند، اینها در مستى خود سرگردانند (و عقل و شعور خود را از دست دادهاند)! (72) سرانجام، هنگام طلوع آفتاب، صیحه (مرگبار- بصورت صاعقه یا زمینلرزه-) آنها را فراگرفت! (73) سپس (شهر و آبادى آنها را زیر و رو کردیم) بالاى آن را پایین قرار دادیم و بارانى از سنگ بر آنها فرو ریختیم! (74) در این (سرگذشت عبرتانگیز)، نشانههایى است براى هوشیاران! (75) و ویرانههاى سرزمین آنها، بر سر راه (کاروانها)، همواره ثابت و برقرار است (76) در این، نشانه اى است براى مؤمنان! (77)
آبرومندی نزد خداوند
یَأَیُّها الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَکُونُواْ کاَلَّذِینَ ءَاذَوْاْ مُوسىَ فَبرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قَالُواْ وَ کاَنَ عِندَ اللَّهِ وَجِیهًا7
اى کسانى که ایمان آورده اید! همانند کسانى نباشید که موسى را آزار دادند و خداوند او را از آنچه در حق او مى گفتند مبرا ساخت و او نزد خداوند، آبرومند (و گران قدر) بود!
پی نوشت:
1) الحجرات 12
2) المائده 8
3) المائده 109-106
4) البقرة 263
5) النساء 139
6) الحجر 77-66
7) الاحزاب 69
